Inhoud

Het ontstaan van kleur

Belangrijk

Wat zijn kleuren eigenlijk?

Kleuren met elkaar

Kleuren belangrijk? Sinds wanneer?

Natuur

Eindconclusie

Bronnen

Het ontstaan van kleur

Er zijn miljoenen kleuren, en mijn en jou oog kan die kleuren onderscheiden. Maar hoe kan dat nou? En hoe nemen wij die kleuren waar? Het begint met kegeltjes en staafjes. Dat zijn lichtgevoelige cellen die op je netvlies zitten. Kegeltjes zijn, zoals de naam al zegt, kegelvormig. De kegeltjes zijn gevoelig voor kleur. Ze zijn verantwoordelijk voor het zien van kleuren. We hebben ongeveer 6 miljoen kegeltjes in onze oog, die allemaal gevoelig zijn voor rood, blauw en groen. Je hebt ongeveer 125 miljoen staafjes in een oog. De staafjes zorgen ervoor dat je het verschil ziet tussen licht en donker. Door de samenwerking tussen de kegeltjes en staafjes kunnen we alle kleuren zien. Hoe denk je eigenlijk dat het zit met zien in het donker? Dat zal ik uitleggen. Als je in het donker bent (bijvoorbeeld in je kamer ’s nachts) komt er weinig licht op je netvlies. Als er heel weinig licht op je netvlies komt, schakelen de kegeltjes uit, omdat ze ongevoelig zijn voor weinig licht. Daardoor kun je geen kleuren meer zien. De staafjes in tegendeel, schakelen niet uit. Zo kun je alleen nog maar de verschillen tussen licht en donker zien. Waarschijnlijk is het dan bij het raam het lichtst, en onder je bed het donkerst.

Johannes Itten was een Zwitserse schilder, ontwerper en kunstdocent. Hij is geboren op 11 november 1888 in Südern Lindenen. Hij wilde eerst een opleiding doen in Genève, maar hij ging weer terug naar Bern (waar hij woonde) omdat hij vond dat ze in Genève geen goede opleidingen hadden. Hij kreeg een paar lessen van de kunstschilder Eugène Gilliard. Tussen 1919 en 1922 gaf Itten les aan het Bauhaus. Dat was een school voor opleidingen zoals architect, kunstenaar en ambachtslied. Itten nam ontslag nadat hij een ruzie had. In 1925 stichtte hij in Berlijn zijn eigen school, genaamd Johannes Ittenschule. In 1938 ging hij in Amsterdam wonen. Daarna ging hij weer terug naar Zürich. Hij heeft ook een boek uitgebracht, dat heet ‘De kunst van kleur’. Hij is overleden op 25 maart 1967 in Zürich. Vraag je je nu misschien af waarom ik dit allemaal vertel? Nou, hij heeft twee heel belangrijke dingen gemaakt. Namelijk de kleurencirkel en de kleurcontrasten. We beginnen met de kleurencirkel. De kleurencirkel is eigenlijk gewoon een soort hulpje waar mee je kunt zien hoe de kleuren zijn gemaakt. Kijk, hier ↓ zie je de kleurencirkel van Johannes Itten. Het begint met geel, blauw en rood. Als je geel en blauw mengt krijg je groen en de rest zie je waarschijnlijk vanzelf wel.

  Wat is jouw favoriete kleur?

Belangrijk

Misschien vraag je je nu af: Wat zijn nu eigenlijk de belangrijkste kleuren? Er zijn in totaal drie kleuren die je nodig hebt om andere kleuren te maken. Die kleuren zijn rood, geel en blauw. Zij kunnen niet worden gemaakt door andere kleuren. Ze worden ook wel de drie primaire kleuren genoemd. Met rood, geel en blauw kun je alle kleuren maken. Daarom staan ze ook in het midden van de kleurencirkel (zie vorige bladzijde). Dus stel nou je hebt maar drie tubes gekocht voor je schilderij, en die kleuren zijn toevallig rood, geel en blauw kun je toch een heel mooi schilderij maken. Het enige wat je hoeft te doen is de kleuren te mengen, en daarbij is de kleurencirkel ook heel handig. Wat je ook de drie basiskleuren kunt noemen, zijn geel, cyaan en magenta. Ik zal ook uitleggen waarom. Als je licht wilt mengen, gebruik je de kleuren rood, groen en blauw. Maar als je verf wilt mengen, gebruik je geel, cyaan en magenta. Want als je magenta, geel en cyaan licht zou mengen zou het donker worden. En ja, wat heb je nu aan donker licht? Het mengen van rood, groen en blauw wordt trouwens subtractief mengen genoemd. En het mengen van geel, cyaan en magenta heet additief mengen. Bij subtractief mengen geldt de regel: Hoe meer kleuren, hoe lichter het wordt. Daarom zie je bij het plaatje bij licht mengen dat het in het midden wit is. Bij additief mengen geldt de regel: Hoe meer kleuren, hoe donkerder het wordt.

Laten we het vanaf nu hebben over verf mengen, anders wordt het verwarrend. Nu vraag je je misschien af: Zijn er nog meer belangrijke kleuren? En ja, die zijn er inderdaad. Deze kleuren worden secundaire kleuren genoemd. Een secundaire kleur krijg je door twee primaire kleuren te mengen. Als je magenta en geel mengt, krijg je de kleur rood. Meng je geel en cyaan dan krijg je de kleur groen. En cyaan en magenta wordt samen blauw. De secundaire kleuren zijn dus rood, groen en blauw. Ook al zijn er drie secundaire hoofdkleuren, er zijn veel meer secundaire kleuren. Dat komt door de verhouding. We gaan nu uit van de secundaire kleuren ontstaan door bijvoorbeeld 50% cyaan en 50% magenta. Maar wat nou als je bijvoorbeeld 75% cyaan doet een 25% magenta? Dan krijg je heel andere tinten. De kleurencirkel van Johannes Itten heeft naast de primaire en secundaire kleuren ook nog 6 andere kleuren. Die worden de ‘tertaire’ kleuren genoemd. Die tertaire kleuren maak je door een primaire en secundaire kleur te mengen. De zes tertaire kleuren zijn: geeloranje, roodoranje, roodviolet, blauwviolet, blauwgroen en geelgroen. Er zitten dus 12 kleuren in de Johannes Itten kleurencirkel.

Wat zijn kleuren eigenlijk? 

Je hebt het vast wel eens gehoord; zwart en wit zijn geen kleuren. Maar is dat ook zo? Als je alle kleuren licht mengt krijg je wit, daarom wordt wit niet echt een kleur genoemd. Als er bijvoorbeeld wit aan oranje wordt toegevoegd, veranderd de kleur niet, maar het wordt alleen een tintje lichter. Daardoor lijken zwart en wit veel meer op tinten dan op kleuren. Maar het zijn wel kleuren, met een speciale naam. De achromatische kleuren. De achromatische kleuren zijn het tegenovergestelde van de bonte kleuren. De bonte kleuren zijn dus bijv. rood, geel, oranje en eigenlijk de normale kleuren. Maar bij de achromatische kleuren horen niet alleen zwart en wit, maar ook grijs. Grijs is een menging van zwart en wit. Misschien zie je soms iemand waarvan je denkt dat hij een zwarte broek aanheeft. Terwijl het eigenlijk gewoon donkerblauw is. Maar dat is eigenlijk niet zo gek, want er zijn best wel wat kleuren die in de buurt van zwart komen. De kleuren die heel dicht in de buurt van zwart komen zijn: nachtblauw, donker taupe, antraciet, onyxkleur, gitzwart, café noir, raisin black en olijfzwart. Het is ook zo dat zwart ook wordt gezien als een droevige kleur gezien wordt. Het wordt vaak gedragen op een begrafenis bijvoorbeeld. Maar daar vertel ik straks meer over.

Van donker naar licht↑

Een kleurcontrast is een verschil tussen kleuren. Bijvoorbeeld: Stel nou: je hebt geel en oranje. Dan is het contrast niet zo groot. Maar als je bijvoorbeeld oranje en blauw hebt, is het contrast heel groot. Je hebt verschillende kleurcontrasten. De meest gebruikte kleurtheorie is die van Itten, waar we het in het eerste hoofdstuk ook al over gehad hebben. Hij heeft zeven verschillende kleurcontrasten ontdekt. Ik zal er vier laten zien.

1. Het kleur-tegen-kleur contrast.

Bij dit contrast worden de drie primaire kleuren tegen elkaar gezet. Dit is ook gelijk het sterkste kleurcontrast. Dus het grootste verschil. Als je dit kleurcontrast in je schilderij doet krijg je een vrolijk schilderij.

2. Het licht-donker contrast

In dit contrast zet je een donkere kleur tegenover een lichte kleur. Het bekendste licht-donker contrast is natuurlijk gewoon zwart tegenover wit. Maar je hebt ook leukere, zoals deze hiernaast. Het paarse is gewoon precies hetzelfde, maar door de donkere kleur bij de bovenste lijkt het paarse daar ook donkerder.

3. Het warm-koud contrast

Hier wordt een warme en een koude kleur naast elkaar gezet. De kleuren rondom rood worden meestal warme kleuren genoemd, en de kleuren rond blauw worden meestal koud genoemd.

4. Het complementair contrast

Bij dit kleurcontrast worden de kleuren die tegenover elkaar staan in de cirkel van Itten naast elkaar gezet. Dat worden de complementaire kleuren genoemd. Volgens Johannes Itten zijn dat rood en groen, geel en paars en blauw en oranje.

Kleuren met elkaar

Ik denk dat je er nog nooit van gehoord hebt: kleurenfamilie’s. Een kleurenfamilie is zeg maar een verzameling van alle tinten van een kleur bij elkaar. Hiernaast zie je bijvoorbeeld de kleurenfamilie blauw. Op de brug zie je een soort turquoise en een donkerdere kleur blauw. De kleur rond de wolken is meer lichtblauw. Dat kan dus een erg mooi effect geven. Over dit onderwerp kon ik helaas niet zo veel informatie vinden. Daarom heb ik zelf maar een tekening gemaakt van een hond met de kleurenfamilie: rood.

Ik had er nog nooit van gehoord, maar je hebt onverzadigde en verzadigde kleuren. Een verzadigde kleur is zeg maar een pure kleur rood bijvoorbeeld. Een verzadigde kleur is een kleur die niet met zwart, wit of grijs gemengd is. Een onverzadigde kleur is daar juist het tegenovergestelde van. Als je een verzadigde kleur mengt wordt het dus een onverzadigde kleur. En daar heb je ook namen voor.

Verzadigde kleur + wit = afzwakken

Verzadigde kleur + zwart = afstompen

Verzadigde kleur + grijs = dempen

Verzadigde kleur + andere kleur = besmetten

Dan heb je ook nog verdonkerde en verhelderde kleuren. Een verdonkerde kleur is een kleur die met zwart wordt gemengd. Hoe meer zwart je bij een kleur doet, hoe meer de kleur verdonkerd. Een verdonkerde kleur wordt soms ook wel eens een vertroebelde kleur genoemd. Een verhelderende kleur is weer het tegenovergestelde. Een verhelderende kleur is een kleur die met wit wordt gemengd. Een verhelderende kleur wordt ook wel een ‘pasteltint’ genoemd. Verhelderende en verdonkerde kleuren zijn natuurlijk altijd onverzadigd.

Kleuren belangrijk? Sinds wanneer?

Kleuren hebben een grote rol in de wereld. Ze hebben ook heel veel betekenissen. De betekenissen van kleuren is  niet wetenschappelijk , maar dat is gewoon puur instinct. Kleuren lokken ons ook in de supermarkt, meestal wordt daar veel rood en geel gebruikt. En meestal verkoopt het dan ook beter. Ik zal nu wat betekenissen van kleuren geven en welke bedrijven die kleuren veel gebruiken. Rood: Rood is de kleur van sterke gevoelens. De kleur rood wordt meestal gezien als liefde, passie, verlangen en romantiek. Maar ook als woede, agressie en snelheid. Door rood te zien krijg je meestal honger. De kleur rood wordt gebruikt door bedrijven zoals Mac Donald’s, Coca Cola, Levi’s, KFC en Youtube. Geel: Geel is de kleur van hoop en optimisme. Veel mensen denken bij geel aan licht, warmte, geluk, energie, humor en de zon. Maar ook aan jaloezie, ziekte, zwakte en waarschuwing. Geel is een kleur die veel aandacht trekt. Bijvoorbeeld bedrijven als Ferarri, Mac Donald’s, Ikea en Shell gebruiken veel geel. Blauw: Blauw is de kleur van betrouwbaarheid. De kleur staat voor onafhankelijkheid, veiligheid en verantwoordelijkheid. Ook denk je bij blauw waarschijnlijk aan de zee en de lucht. Blauw wordt ook vaak gebruikt om een betrouwbare uitstraling op te wekken . De kleur blauw wordt gebruikt door de bekende bedrijven: Facebook, LinkedIn, Twitter en Volkswagen.

Groen: Groen is de kleur van stabiliteit. De kleur groen wordt over het algemeen gezien als

rust en gezondheid. Groen verwijst ook naar de natuur. Het is een kleur van groei, vruchtbaarheid en evenwicht. De kleur wordt ook gezien als geld en rijkdom. De kleur groen wordt veel gebruik door hypotheken. Bedrijven zoals Starbucks, ABN AMRO Bank, Android en Landrover gebruiken de kleur groen.

Kleuren zijn belangrijker dan je denkt. Je kunt ook een beroep hebben dat eigenlijk heel veel met kleuren te maken heeft. Ik ben op google op zoek gegaan naar beroepen waarbij kleuren heel belangrijk zijn. Daarom heb ik hiervan een lijstje gemaakt.

1. (kunst)schilder

Dit is misschien al een best wel bekende, maar bij dit beroep draait het eigenlijk alleen maar om kleur. Als je schilder wilt worden moet je ook heel veel van kleuren af weten, en hoe je ze moet mengen.

2. Kleurdeskundige

Een kleurdeskundige is eigenlijk iemand die kleuren en de invloed hiervan in ons dagelijks leven onderzoekt.

3. Ondernemer

Je zag het eigenlijk al een beetje in het vorige stukje, maar als ondernemer zijn kleuren best wel belangrijk. Rood en geel bijvoorbeeld trekt veel aandacht van klanten.

4. Webdesigner

Als je een website wilt ontwerpen, moet je natuurlijk geen zwart-witte site maken. Daarom zijn kleuren bij dit beroep ook erg belangrijk.

Natuur

Het is een veel gestelde vraag: ‘’Hoe ontstaat een regenboog?’ Het is een best apart ding, want je kunt hem niet vastpakken ofzo. Als je de regenboog ziet, staat de zon altijd in je rug. Je ziet hem ook nooit midden op een hete zomerdag, omdat je een regenboog alleen goed ziet als de zon laag aan de hemel staat. Een regenboog ontstaat als de zon erg fel is en de lucht erg vochtig. Een regenboog ontstaat als het zonlicht tegen een regendruppel aankomt. Het zonlicht is wit, maar zoals ik al in hoofdstuk 2 zei is dat alle kleuren licht bij elkaar wit wordt. Als die witte zonnestraal tegen een regendruppel aankomt, wordt het licht in die regendruppel aan de voorkant gebroken en aan de andere kant komt de regenboog er dan uit. Misschien dacht je dat de regenboog een halve cirkel is, maar dat is niet zo. Hij is gewoon helemaal rond maar de helft verdwijnt in de grond. De kleuren van de regenboog zijn: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet. Daar heb je ook ezelsbruggetjes voor: ROGGeBrood Is Vies, of Roddelen Over Gekke Grote Broer Is Vals. Een regenboog zie je vaker in de winter dan in de zomer. Dat komt omdat in de zomer de zon meestal al te hoog staat.

Vroeger wisten de mensen nog niet helemaal wat een regenboog was. Ze dachten dat het een teken van de goden was.  In Noorwegen en in Zweden dachten ze dat een regenboog een brug naar de hemel was en de Grieken dachten dat een regenboog een godin was, die ze Iris noemden. In Ierland hadden de kabouters ook vaak regenbogen bij zich. Daar geloofden de mensen dat aan het eind van de regenboog een pot goud stond.

Eindconclusie

Nou, dit was dan mijn werkstuk over kleur voor het vak beeldende vorming. Ik heb er best wel wat van geleerd. De hoofdstukken over de regenboog en kegeltjes en staafjes heeft er voor gezorgd dat ik nu begrijp hoe dat zit. Bij mens en natuur had ik deze onderwerpen ook gehad, maar toen snapte ik het nog niet echt. De eerste 2 bladzijdes vond ik denk ik het moeilijkst om te maken. Toen begon ik net met dit project dus daarom was dat ook lastiger. Maar daarna werd het steeds makkelijker om bladzijdes vol te typen. Dat ging dus ook erg goed. Ik ben ongeveer een maand geleden begonnen, en toen heb ik maar een paar hoofdstukken getypt. Maar vanaf twee weken geleden ging ik elke dag een hoofdstuk maken. Dat kwam toen ook heel handig uit, want we hadden inschuifrooster dus ik had genoeg tijd. Het plannen ging dus ook erg goed. Bij het hoofdstuk ‘kleuren met elkaar’ was het erg lastig om informatie over dat onderwerp te vinden. Daarom had ik toen zelf maar een tekening gemaakt. Dit was mijn werkstuk en ik hoop dat je ervan hebt genoten.